องค์ประกอบของการกำหนด

1. ปริกรรมนิมิต แปลว่า เครื่องหมายในการกำหนด หมายถึงการกำหนดอารมณ์ ซึ่งเป็นอาหารของจิต อารมณ์แบ่งเป็น 6 ประเภท คือ
2. รูปารมณ์ : อารมณ์คือรูป ตัวอย่างเช่น เมื่อหลับตาแล้วยังเห็นอะไรอยู่ ให้กำหนดว่า "เห็น...อยู่"
3. สัททารมณ์ : อารมณ์คือเสียง เมื่อได้ยิน ให้กำหนดว่า "ได้ยิน...อยู่"
4. คันธารมณ์ : อารมณ์คือกลิ่น เมื่อได้กลิ่น ให้กำหนดว่า "ได้กลิ่น...อยู่"
5. รสารมณ์ : อารมณ์คือรส เมื่อรู้รส ให้กำหนดว่า "รู้รส...อยู่"
6. โผฏฐัพพารมณ์ : อารมณ์คือ การเคลื่อน การนิ่ง ถูก โดน ชน กระทบ พองยุบมันจะ เคลื่อนเข้าเคลื่อนออก เคลื่อนเข้าเคลื่อนออก
7. ธัมมารมณ์ : แบ่งเป็น 2 ประเภท
8. ธัมมารมณ์ที่เป็นกุศล ได้แก่ เจ็บ ปวด ตึง ชา เย็น ร้อน อ่อน แข็ง เมื่อย แน่น ซึ่งจัดเป็นเวทนา
9. ธัมมารมณ์ที่เป็นอกุศล ได้แก่ สภาวะจิต เช่น ความคิด นึก ฟุ้งซ่าน หงุดหงิด ขี้เกียจ เบื่อ ท้อแท้ กระวนกระวาย เป็นต้น
10. ปริกรรมภาวนา หมายถึง คำภาวนา หรือคำกำหนด ซึ่งต้องใช้กับอารมณ์ที่เป็นปรมัตถ์ เช่น เห็นแค่ "เห็น...อยู่" ไม่กำหนดไปที่ตัวบุคคลหรือวัตถุ ได้ยินแค่ "ได้ยิน...อยู่" ไม่แปลความหมายเสียง ได้กลิ่น ก็แค่ "ได้กลิ่น...อยู่" รู้รส ก็แค่ "รู้รส...อยู่" ในการนั่งภาวนา ให้กำหนดที่อาการพองยุบของท้องบริเวณสะดือ โดยไม่บังคับลมหายใจ ควรนั่งในท่าที่เหมาะสม (มัชฌิมา) คือ หลังตรง อกแอ่นเล็กน้อย อินทรีย์สมดุล ไม่เกร็งไหล่ ก้นสัมผัสพื้นพอเหมาะ เมื่อนั่งได้สมดุลแล้ว หลับตาเบาๆ เหมือนนอนหลับ หายใจเป็นปกติ ไม่เพ่ง ดูอาการเคลื่อนที่ของท้องตรงสะดือเท่านั้น
11. อุคคหนิมิต หมายถึง ปัจจุบันนิมิต หรือสิ่งที่ปรากฏขึ้นในขณะนั้น เช่น เมื่อท้องเริ่มเคลื่อนออก ให้กำหนดว่า "พอง" และเมื่อนิ่งแล้วจึงเติม "...อยู่" เป็น "พอง...อยู่"
12. ปฏิภาคนิมิต หมายถึง คำกำหนดกับอาการต้องออกและสิ้นสุดพร้อมกัน เช่น เมื่อท้องพอง ให้กำหนดว่า "พอง...อยู่" และเมื่อยุบก็ "ยุบ...อยู่" ทั้งสองต้องเกิดและสิ้นสุดพร้อมกันเหมือนเงากับเจ้าของ